Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę przygotowała propozycję zmiany przepisu dotyczącego przyjaznych przesłuchań z udziałem dzieci. Projekt zakłada rozszerzenie ochronnego trybu przesłuchań na dzieci pokrzywdzone przestępstwem znęcania się lub wykorzystywania seksualnego do 18. – a nie 15., jak jest obecnie – roku życia. Petycja organizacji została poparta przez 26 organizacji pomocowych. W tym tygodniu zostanie złożona w senackiej komisji ds. petycji. 

FDDS ma gotowy projekt nowelizacji artykułu 185 a, b, c i d kpk. Proponuje w nim przede wszystkim zagwarantowanie ochronnego trybu przesłuchań dzieciom pokrzywdzonym przestępstwem do 18. r.ż., obowiązek niezwłocznego zorganizowania przez sąd przesłuchania oraz zapewnienie w jego trakcie obecności kuratora procesowego, który reprezentuje interesy dziecka. Po rozpatrzeniu przez senacką Komisję Praw Człowieka, Praworządności i Petycji projekt będzie procedowany zgodnie z przepisami ustawy o petycjach.  

Dziecko to nie dorosły

W tej chwili w myśl artykułu 185 a, b i d kpk dziecko pokrzywdzone przestępstwem wykorzystywania seksualnego lub znęcania się fizycznego albo psychicznego oraz będące świadkiem tych przestępstw ma prawo do jednokrotnego przesłuchania w przyjaznym pokoju przesłuchań przez sędziego w obecności biegłego psychologa (na czym polegają przyjazne przesłuchania można zobaczyć tutaj). Prawo to przysługuje jednak co do zasady nie wszystkim dzieciom, ale tym do 15. r.ż..

Postulaty zmiany przepisów zostały przygotowane przez FDDS między innymi pod wpływem doświadczeń z interdyscyplinarnej współpracy psychologów, psychiatrów, terapeutów i prawników w fundacyjnych Centrach Pomocy Dzieciom. Fundacja domaga się, aby prawo do ochronnego trybu przesłuchań przysługiwało pokrzywdzonym dzieciom do osiągnięcia pełnoletniości.

Kurator procesowy musi być obecny w czasie przesłuchania

W swojej propozycji nowelizacji przepisu 185 a kpk Fundacja dodała do osób uprawnionych do uczestnictwa w przesłuchaniu kuratora procesowego, czyli reprezentanta praw małoletniego pokrzywdzonego, w sytuacji, kiedy to rodzic jest podejrzany o dokonanie przestępstwa na jego szkodę. W obowiązującym obecnie przepisie nie ma wzmianki o kuratorze, co powoduje, że w praktyce podczas przesłuchania niejednokrotnie nikt nie reprezentuje dziecka. Taka sytuacja w żadnym razie nie powinna mieć miejsca, ponieważ przesłuchanie często ma kluczowe znaczenie dla sformułowania aktu oskarżenia, a następnie – skazania sprawcy. 

Termin przesłuchania

Kolejna zmiana zaproponowana przez FDDS dotyczy terminu przesłuchania. Zgodnie z obecnym prawem musi się ono odbyć “niezwłocznie, nie później niż w terminie 14 dni od dnia wpływu wniosku” od prokuratora.

„Fundacja postuluje o rezygnację z terminu 14 dni, a pozostawienie w treści przepisu terminu „niezwłocznie”. Obecnie termin ten, mimo że instrukcyjny, jest traktowany przez sądy jak obowiązek i przesłuchania są automatycznie ustalane w czasie do 14 dni od wpłynięcia wniosku. Doświadczenia Fundacji pokazują, termin ten nie zapewnia ochrony, a powoduje, że przesłuchania odbywają się na zbyt wczesnym etapie postępowania, bez ustalenia okoliczności czynu, i skutkują koniecznością ponownego przesłuchania dziecka ze względu na pojawienie się nowych okoliczności i dowodów w sprawie. To powoduje wtórną wiktymizację małoletniego pokrzywdzonego” – mówi Justyna Podlewska, koordynatorka działu prawnego w FDDS.

Petycja Fundacji Dajemy Dzieciom Siłę w sprawie zapewnienia dzieciom pokrzywdzonym przestępstwem do 18. roku życia przesłuchania w przyjaznym trybie art. 185 a, b, c i d kpk.

Pełna lista organizacji i instytucji, które poparły petycję: 

Stowarzyszenie Sędziów Rodzinnych w Polsce, Ogólnopolskie Pogotowie dla Ofiar Przemocy w Rodzinie “Niebieska Linia”, Komitet Ochrony Praw Dziecka, Koalicja na rzecz Rodzinnej Opieki Zastępczej, Fundacja Ocalenie, Fundacja Po Drugie, Stowarzyszenie ,,Nadzieja Rodzinie” Fundacja Polki Mogą Wszystko, Fundacja „Dziecko w Centrum”, Centrum Pomocy Prawnej im. Haliny Nieć, Ukraiński Dom w Warszawie Fundacja Nasz Wybór, Feniks Fundacja Na Rzecz Przeciwdziałania Przemocy, Towarzystwo Pomocy Młodzieży, Stowarzyszenie Pomocy Wzajemnej Być Razem, Stowarzyszenie Mudita, Stowarzyszenie Ewangelizacyjno-Charytatywne „Mocni w Duchu”, Specjalistyczna Placówka Wsparcia Dziennego w Radłowie oraz jej organ prowadzący Stowarzyszenie na rzecz Przeciwdziałania Zjawiskom Patologii Społecznej AMOS, Stowarzyszenie ARKA, Stowarzyszenie Pomocy Iskierka, Stowarzyszenie Moc Wsparcia, Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Bogdańcu, Fundacja Dom Terapii, BABA Lubuskie Stowarzyszenie na Rzecz Kobiet, Fundacja Słonie na Balkonie, Miejsko-Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Tyczynie i EduKABE Fundacja Kreatywnych Rozwiązań

Petycja jest jednym z elementów prowadzonego przez Fundację programu „Wymiar Sprawiedliwości Przyjazny Dziecku”, zrealizowanego ze środków programu Aktywni Obywatele – Fundusz Krajowy finansowanego przez Islandię, Liechtenstein i Norwegię w ramach Funduszy EOG