Reprezentant dziecka zastąpił kuratora procesowego w postępowaniu karnym.

29 sierpnia 2023 r. weszła w życie nowelizacja (Dz.U.2023.1606) Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Zmiany dotyczą reprezentacji dziecka pokrzywdzonego przestępstwem w postępowaniu karnym. Dotychczas w sytuacji, kiedy jeden z rodziców był podejrzewany/podejrzany/oskarżony
o przestępstwo na szkodę swojego dziecka reprezentował je kurator procesowy. Nowelizacja zmieniła nazewnictwo w art. 99 – 99³ Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego zastępując sformułowanie „kurator procesowy” sformułowaniem „reprezentant dziecka”.

Zarówno wymagania ustawowe wobec kuratora:

• szczególna znajomość spraw dotyczących dziecka,
• szkolenie dotyczące zasad reprezentacji dziecka, praw lub potrzeb dziecka,

jak i zakres merytoryczny reprezentacji nie uległy zmianie.

Reprezentant dziecka, realizując jego prawa procesowe, powinien być aktywną stroną postępowania karnego, w szczególności powinien:

• wnosić wnioski dowodowe,
• uczestniczyć w czynnościach dowodowych np. przesłuchanie dziecka, świadków, podejrzanego/oskarżonego,
• udzielać (pisemnie lub zdalnie) rodzicowi dziecka, który nie uczestniczy w postępowaniu, na jego wniosek, informacji o postępowaniu i podjętych w jego toku czynnościach,
• uzyskiwać informacje o dziecku (stanie zdrowia, sytuacji rodzinnej)od rodzica oraz organów, instytucji, stowarzyszeń, organizacji społecznych, innych podmiotów, które posiadają informacje o dziecku lub świadczą mu pomoc,
• nawiązywać kontakt z dzieckiem (w formie adekwatnej do wieku i rozwoju dziecka), w szczególności w zakresie podejmowanych czynności, przebiegu postępowania i sposobie jego zakończenia oraz konsekwencjach podjętych działań dla jego sytuacji prawnej,
• reprezentować w postępowaniu przed sądem dziecko w charakterze oskarżyciela posiłkowego.

Nowelizacja ponadto wprowadziła nadzór sądu rodzinnego i nieletnich nad sposobem pełnienia funkcji reprezentanta dziecka poprzez obowiązek składania sądowi opiekuńczemu, nie rzadziej niż co cztery miesiące, sprawozdania z wykonywanych działań nie tylko w postępowaniu karnym, ale również wskazanych jako zadania w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym, a przytoczonych powyżej.

Ponadto zostały wprowadzone 7 dniowe terminy dla: prokuratora w postępowaniu przygotowawczym na złożenie wniosku o ustanowienie reprezentanta dziecka, oraz sądu opiekuńczego na rozpatrzenie złożonego przez Prokuratora wniosku.

Ważne jest również, iż zmiana wprowadziła obowiązywanie tzw. list reprezentantów dziecka prowadzonych przez okręgowe organy samorządów adwokatów i radców prawnych.

W zakresie finansowania wynagrodzenie reprezentanta dziecka będzie ustalane przez organ, przed którym działał reprezentant, tak jak koszty nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu.

Wydawnictwa FDDS pozostają merytorycznie aktualne w zakresie wiedzy o reprezentacji dziecka, należy jednak czytając je sformułowanie „kurator procesowy” zastąpić  słowami „reprezentant dziecka”. Na stronach internetowych FDDS przy wydawnictwach zostaną zamieszczone stosowne erraty.